- Trẻ còn quá nhỏ, không phân biệt được đồ vật với thức ăn nên thường có thói quen cho những vật nhỏ vào miệng.
- Trẻ bị hóc do ăn các thực phẩm như xương cá, xương gà, các loại hạt cứng, quả có hạt như nhãn, vải, chôm chôm,...
- Trẻ nhỏ thường thích ăn thạch rau câu, đây là loại thực phẩm mềm, trơn, dễ bị trôi tuột vào cổ họng khi chưa kịp nhai.
- Trẻ vừa ăn vừa chơi, khóc, dẫn đến bị sặc, hóc thức ăn.
2. Chẩn đoán trẻ bị nghẹt đường thở
Việc phát hiện sớm tình trạng trẻ bị nghẹt đường thở do hóc dị vật là vô cùng quan trọng. Bố mẹ cần cần nghĩ tới dị vật đường thở khi trẻ đang chơi, đang ăn đột nhiên có các biểu hiện như: ho, sặc sụa, tím tái, khó thở, ngạt thở, trợn mắt, có thể cố ho, khạc để tống dị vật ra ngoài... Tình trạng này có thể chỉ thoáng qua rồi tự hết khi dị vật đã được đưa ra ngoài, tuy nhiên nếu không xử trí kịp thời trẻ có thể ngưng thở và tử vong ngay sau đó.
3. Những sai lầm thường gặp phải trong sơ cứu hóc dị vật
Rất nhiều bậc phụ huynh mắc sai lầm khi sơ cứu cho trẻ bị hóc dị vật, khiến tình trạng của bé không giải quyết được mà còn nặng hơn, những cách sơ cứu sai thường gặp như:
- Cho tay hoặc các vật khác vào miệng trẻ để móc dị vật ra: Việc làm này có thể gây nguy hiểm cho trẻ, bởi dị vật có thể xuống sâu hơn; nếu dùng vật khác móc dị vật ra có thể làm dị vật xuống sâu hơn, hoặc gây xước niêm mạc họng.
- Vuốt xuôi ngực: Mỗi khi trẻ sặc hay nghẹn, nhiều người thường vuốt ngực cho trẻ, tuy nhiên đây là cách làm sai vì có thể làm dị vật chui sâu hơn vào đường thở.
- Sử dụng một số mẹo dân gian như: cho trẻ nuốt cơm, hoa quả,... điều này có thể khiến trình trạng hóc dị vật trở nên nghiêm trọng hơn.
4. Nên làm gì khi trẻ bị hóc dị vật?
Đối với trẻ dưới 2 tuổi
- Để trẻ ở tư thế đầu thấp trên 1 cánh tay hoặc đùi, sau đó vỗ lưng, ấn ngực trẻ.
- Cho trẻ nằm sấp bên tay trái, dùng bàn tay giữ đầu của trẻ. Dùng mu tay bên tay phải, ấn vào giữa 2 bả vai. Đây là biện pháp vỗ lưng ấn ngực, và thực hiện 5 lần liên tục cho dị vật văng ra.
- Nếu tình trạng tắc nghẽn vẫn còn, chuyển trẻ qua tay bên phải, cho trẻ nằm ngửa, lúc này bàn tay tiếp cận vào vùng thượng vị của trẻ, ấn 5 lần bằng hai ngón tay ở 1/2 dưới xương ức, kiếm tra xem đã khai thông được chỗ bị nghẹn chưa.
Đối với trẻ lớn hơn:
- Bảo đứa trẻ cúi người xuống và lấy ức bàn tay của bạn vỗ mạnh và dứt khoát ở chỗ giữa hai bả vai của trẻ. Trước khi vỗ tiếp, kiểm tra xem đã khai thông được chỗ bị nghẹn chưa.
- Nếu vẫn chưa hết nghẹn, sau khi vỗ 5 lần hãy sử dụng phương pháp ấn ngực: Đặt một bàn tay ở giữa lưng và đặt tay kia ở giữa ngực đứa trẻ. Lấy ức bàn tay đang đặt trên ngực, ấn ngực xuống 5 lần - tương tự như cách ấn ngực hồi sinh tim phổi (CPR) nhưng chậm hơn và dứt khoát hơn. Sau mỗi lần ấn ngực, kiểm tra xem đã khai thông được chỗ bị nghẹn chưa.
- Nếu trẻ vẫn còn bị nghẹn, hãy gọi cấp cứu rồi thực hiện thao tác vỗ lưng 5 lần và ấn ngực 5 lần thay đổi nhau cho đến khi bác sĩ cấp cứu tới nơi.
* Khi đã làm xong các bước sơ cứu, điều quan trọng là phải kiểm tra xem sự thông đường thở bằng cách:
- Xem cử động của lồng ngực
- Lắng nghe tiếng thở và cảm nhận hơi thở.
* Lưu ý: Sau các bước sơ cứu, nếu dị vật trẻ bị hóc được lấy ra thì vẫn cần phải đưa trẻ đến bệnh viện để được kiểm tra kỹ lưỡng, đề phòng trường hợp có thể còn sót dị vật.
5. Những điều nên lưu ý
- Không nên cho trẻ uống nước khi hóc dị vật.
- Nếu trẻ vẫn tỉnh táo, không có tình trạng khó thở, thì giữ nguyên ở tư thế ngồi, nhanh chóng đưa trẻ đến bệnh viện càng sớm càng tốt.
- Nếu trẻ có biểu hiện tím tái, khó thở, thậm chí ngưng thở thì sau khi gọi xe cấp cứu, cần phải tiến hành những bước xử lý hóc dị vật cho trẻ trong thời gian đợi xe tới.
- Phụ huynh, người chăm sóc trẻ cần chú ý, bất cứ vật gì cũng có thể là nguy cơ làm trẻ bị hóc: đầu bút bi, bút chì màu, những viên bi, hạt của một số loại trái cây như hạt nhãn, hạt sapoche, hay những mảnh nhỏ của đồ chơi,… Do đó, khi cho trẻ chơi đồ chơi, cần lựa chọn những loại đồ chơi phù hợp với lứa tuổi.
- Nên dọn dẹp nhà cửa gọn gàng, nhằm tránh trẻ nhặt phải những vật dụng nhỏ đưa vào miệng.
- Khi cho trẻ ăn những loại trái có hạt cứng, hạt dưa, hạt bí,… cần tách bỏ hạt, vỏ trước khi đưa cho trẻ. Tốt nhất là đừng cho trẻ ăn những món nhỏ, trơn, dễ hóc.
- Luôn quan sát trẻ, không để trẻ một mình.